Η διαχείριση του ωραρίου του φαρμακείου στο απελευθερωμένο περιβάλλον. by koytepas

αναδημοισευση από
http://koutepas.hellenic-pharmacy.com/?p=291

Σημείωση: Το παρακάτω άρθρο δεν γράφτηκε με αφορμή την απόφαση του Δ. Αθηναίων για επέκταση του ωραρίου των φαρμακείων αλλά γράφτηκε εδώ και δύο μήνες με την ανησυχία για ένα τέτοιο ενδεχόμενο και δημοσιεύτηκε στο τεύχος που κυκλοφορεί του περιοδικού Φαρμακόγλωσσα.

Σε όσα σημεία αναφέρεται επέκταση του ωραρίου σε ΚΑΜΙΑ περίπτωση δεν αναφέρεται σε επέκταση ωραρίου πάνω από τις 43 ώρες/εβδομάδα η οποία είναι και η μόνη ικανή παραδοχή και συνθήκη αφήνοντας ελεύθερες 5 ώρες/εβδομάδα να παρέχει τις αναγκαίες 20 ώρες/μήνα που απαιτούνται για την ομαλή εκτέλεση εφημεριών και διανυκτερεύσεων χωρίς να παραβιάζεται η κοινοτική οδηγία περί μέγιστου εργάσιμου χρόνου/εβδομάδα 48 ωρών

.
.
.

Κατά την εφαρμογή των μνημονίων προσαρμογής της Ελληνικής Οικονομίας που συνόδευσαν τις δανειακές συμβάσεις, ένα από τα κυριότερα σημεία που έθιξαν τα φαρμακεία ήταν και η απελευθέρωση του ωραρίου τους. Η «απελευθέρωση»

του επαγγέλματος στο σημείο αυτό στόχευε στο να αντικαταστήσει το ενιαίο ωράριο που αφορούσε τα φαρμακεία κάθε συλλόγου με πρακτικές που θα επέτρεπαν τη χρήση των ωρών λειτουργίας ως παράγοντα ανταγωνισμού μεταξύ των επιχειρήσεων. Ως ενός παράγοντα δηλαδή που η χρήση του θα επέτρεπε να υπάρξει διαφοροποίηση μεταξύ των φαρμακείων, επιλογή από τους πελάτες φαρμακείου βάση των ωρών λειτουργίας που μπορούσε να το βρει ανοικτό και σταδιακά ενίσχυση των φαρμακείων που η θέση τους επέτρεπε οικονομικά την πολύωρη λειτουργία τους και συρρίκνωση των φαρμακείων της γειτονιάς των οποίων η θέση τους δεν ευνοείται από τέτοιες πρακτικές.

Η λογική ήταν απλή. Επιτρέποντας σε κεντρικά φαρμακεία να λειτουργήσουν περισσότερες ώρες και ειδικά σε αυτές που τα άλλα φαρμακεία ήταν κλειστά (π.χ Σάββατο, απόγευμα Δευτέρας και Τετάρτης κλπ), μια κρίσιμη μάζα πελατών με ευχέρεια μετακίνησης θα προτιμούσε τα σταθερά σημεία αναφοράς διευρυμένης λειτουργίας έναντι κοντινότερων σημείων που πρόσφεραν όμως λιγότερες ώρες. Αυτό σε συνδυασμό με την εμπορική κίνηση ειδικά το Σάββατο των αγορών στις οποίες τα κεντρικά φαρμακεία δραστηριοποιούνται θα δημιουργούσε μια αναδιάταξη της αγοράς καθώς η απώλεια αριθμού πελατών θα οδηγούσε τα περιφερειακά φαρμακεία σε κλείσιμο ή αν αποφάσιζαν να ακολουθήσουν τις παραπάνω ώρες, η δραστηριότητα τους σε μια όχι τόσο εμπορική αγορά δεν θα προσέφερε το κάτι παραπάνω ώστε να δικαιολογήσει τα επιπλέον έξοδα.

Βεβαίως είτε το δει κάποιος από το θέμα της εξυπηρέτησης των ασθενών είτε του μακροπρόθεσμου συμφέροντος των φαρμακείων δεν θα βρει πολλά θετικά. Όσον αφορά τους ασθενείς ένας απλός πολλαπλασιασμός των εφημερευόντων φαρμακείων σε όλο τον οικιστικό ιστό θα προσέφερε πολύ περισσότερα φαρμακεία σε όλους ανεξαιρέτως αντί για τα συγκεντρωμένα φαρμακεία σε εμπορικές περιοχές στα οποία η πρόσβαση γίνεται μόνο με αυτοκίνητο για όσους μπορούν ή για τους τυχερούς κατοίκους των παραπάνω περιοχών. Και φυσικά ο κάτοικος π.χ της Γλυφάδας είναι δικαιολογημένος να είναι υπέρ του διευρυμένου ωραρίου καθώς είδε όλα τα φαρμακεία του εμπορικού της κέντρου να είναι διαθέσιμα να τον εξυπηρετήσουν. Από την άλλη για τους κάτοικους άλλων περιοχών ελάχιστα άλλαξαν και συνεχίζουν να αναζητούν τα λιγοστά εφημερεύοντα που προφανώς με το ισχύον πλαίσιο αδιαφορίας της πολιτείας δεν υπήρχε λόγος να αυξηθούν.

Όσον αφορά το μακροπρόθεσμο συμφέρον των φαρμακείων όταν όλα όσα μπορέσουν να προσαρμοστούν, ακολουθήσουν διευρυμένο ωράριο, όταν όσα φαρμακεία δεν αντέξουν θα συγχωνευθούν σε μεγαλομονάδες άμεσα ανταγωνιστικές και με δυνατότητα μετακίνησης και αυτών στις εμπορικές αγορές που ως τότε προνομιακά νέμονταν λίγα φαρμακεία (έλειπε το κίνητρο για κάποιον να μεταφερθεί δίπλα τους), τότε το αρχικό πλεονέκτημα της διαφοροποίησης θα εξανεμιστεί και θα μείνουν να απευθύνονται στην ίδια υφεσιακή αγορά με τις μηδαμινές αναπτυξιακές δυνατότητες αλλά με πολλαπλάσια λειτουργικά έξοδα στην αύξηση των οποίων πρωτοστάτησαν χωρίς να έχουν πραγματικά μακρόχρονο σχεδιασμό. Έτσι τελικά θα καταλήξουμε σε μια αγορά που θα εξυπηρετείται από λιγότερα σημεία, ανισομερώς κατανεμημένα, με δυσχέρεια στην πρόσβαση για όσους δεν έχουν ευχέρεια μετακίνησης ενώ η ίδια αυτή αγορά θα πραγματοποιεί τους ίδιους περίπου κύκλους εργασιών αλλά με πολύ μεγαλύτερα λειτουργικά έξοδα. Τελικό αποτέλεσμα προφανώς αρνητικό.

Η κατάληξη αυτή αποτελεί βεβαίως αρνητική έκβαση τόσο για την επίσημη συλλογικότητα των φαρμακοποιών που δεν μπόρεσε να παρέχει μια πειστική και λειτουργική απάντηση στην απορύθμιση της αγοράς όσο και για την συλλογικότητα ως έννοια την οποία τα αρχικά σημεία που βοήθησαν στη διάσπαση της αγοράς εκφύλισαν με αποτέλεσμα οι ατομικές πορείες στον κλάδο, με έλλειψη φροντίδας για την επόμενη μέρα να είναι πιο έντονες από ποτέ. Δεν είναι του παρόντος να εξεταστεί τι έφταιξε για αυτή την ήττα. Είναι όμως αναγκαίο να δούμε πως θα πρέπει να σχεδιάσει την επόμενη μέρα το κάθε φαρμακείο για να επιβιώσει σε αυτό το περιβάλλον.

Έχει φτάσει λοιπόν η στιγμή που σε μια απορυθμισμένη αγορά το κάθε φαρμακείο να υποχρεώνεται να ακολουθήσει την ατομική του στρατηγική που θα του επιτρέψει να πετύχει την μέγιστη απόδοση με τους ελάχιστους πόρους. Είναι εύκολα κατανοητό πως η στρατηγική αυτή δεν μπορεί να είναι ίδια για όλους. Υπάρχει διαφοροποίηση αναγκών, περιοχών, εμπορικότητας, εργατικού κόστους και βεβαίως υπάρχουσας ρευστότητας. Αυτό που χρειάζεται να γίνει επιπλέον αντιληπτό είναι πως ο εργάσιμος χρόνος αποτελεί έναν επιχειρηματικό πόρο με υψηλό κόστος ο οποίος δεν θα πρέπει να διατίθεται αλόγιστα, δεν θα πρέπει να σπαταλιέται σε κινήσεις μίμησης του διπλανού αλλά θα πρέπει να διατίθεται εκεί που μπορεί να «αποσβέσει» το κόστος της επένδυσής του.

Η λειτουργία του φαρμακείου για εκτεκταμένα ωράρια δεν είναι απλή υπόθεση. Απαιτεί οργανωμένο φαρμακείο, μηχανογράφηση, εκπαιδευμένο προσωπικό και επιχειρηματική κουλτούρα ανάθεσης εργασιών και αρμοδιοτήτων. Όποιος παρασυρθεί να πιστέψει πως απλά θα διαθέσει ώρες από το χρόνο του για να εργαστεί σκληρότερα χωρίς άλλες αλλαγές θα βρεθεί σε δυσάρεστες εκπλήξεις. Η εργασιακή εξουθένωση (burnout), τα ανθρώπινα λάθη και τελικά οι δυσαρεστημένοι πελάτες είναι κάτι που θα βρει γρήγορα μπροστά του. Η λειτουργία ενός φαρμακείου με συνεχή παρουσία του ιδιοκτήτη του σε σχέση με τη λειτουργία του φαρμακείου με προσωπικό είναι πολύ διαφορετική. Θα πρέπει με προσεκτικό σχεδιασμό της λειτουργίας να στηθεί μια δομή που να επιτυγχάνει ένα συνεχές πρότυπο ποιότητας, αξιοπιστίας, ελέγχου για όλες τις ώρες. Τα μέσα για αυτό το σκοπό είναι η τυποποίηση των διαδικασιών εξυπηρέτησης, η τήρηση αποθήκης, η αναλυτική καταχώρηση των πωλήσεων. Όλα αυτά συνεπάγονται το αντίστοιχο κόστος το οποίο η επέκταση των ωρών λειτουργίας θα πρέπει να το αποσβέσει. Διαφορετικά οι λειτουργικές ζημιές, τα προβλήματα ρευστότητας και τελικά το κλείσιμο του φαρμακείου θα είναι αργά ή γρήγορα η τελική κατάληξη.

Τι γίνεται όμως στην περίπτωση που ένα φαρμακείο είναι σε μία αγορά που δεν μπορεί να αποσβέσει μια τέτοια αύξηση του λειτουργικού κόστους; Η λύση στην περίπτωση που δεν υπάρχει η δυνατότητα της υλοποίησης ενός οργανωμένου φαρμακείου με το απαραίτητο προσωπικό, την δομή και την κουλτούρα της ανταπόκρισης σε εκτεταμένο ωράριο δεν είναι η τυφλή προσπάθεια να ανοίξει όσες ώρες αντέξει μέχρι τελικής κατάρρευσης ή η χωρίς οικονομικό προϋπολογισμό πρόσληψη προσωπικού που δεν θα μπορέσει να αποσβέσει το κόστος του. Στο ενδεχόμενο αυτό η απάντηση δίνεται από την έξυπνη και αποδοτική κατανομή του χρόνου στα πλαίσια του όποιου ωραρίου δοθεί τελικά από την πολιτεία όπως ενδέχεται να συμβεί. Τι σημαίνει αυτό; Σίγουρα όλοι θα έχουμε παρατηρήσει πως στο φαρμακείο μας υπάρχουν συγκεκριμένες ώρες που δέχεται την πλειοψηφία των επισκεπτών του ενώ οι υπόλοιπες είναι ώρες στις οποίες η αγορά μας δεν παρουσιάζει αντίστοιχη κίνηση. Άρα με μικρές έξυπνες τροποποιήσεις μπορούμε να καλύψουμε την πλειοψηφία των αναγκών των πελατών μας. Σημειώσαμε στην αρχή πως η προσφορά περισσότερων ωρών λειτουργίας είναι ικανό κίνητρο για κάποιους να αλλάξουν φαρμακείο. Από την άλλη ο παράγοντας της εγγύτητας και τη προσωπικής σχέσης με τον φαρμακοποιό, όταν υποβοηθηθούν κατάλληλα ποτέ δεν χάνουν το ρόλο τους. Ακόμα και σε περιοχές που ο ανταγωνισμός προσφέρει 12ωρα καθημερινής λειτουργίας αν εμείς προσφέρουμε λίγες κρίσιμες παραπάνω ώρες και ξέρει ο πελάτης μας πως θα μας βρει ανοικτούς σε τακτά χρονικά διαστήματα τότε και αυτός θα προσαρμόσει το χρόνο του σε αυτά που προσφέρουμε. Για να το πούμε απλά ακόμα και ένα φαρμακείο που δραστηριοποιείται σε περιοχές με 12ωρα φαρμακεία μπορεί αποτελεσματικά να τα αντιμετωπίσει ακόμα και προσθέτοντας 5 μόνο ώρες λειτουργίας στο χρόνο του (π.χ 3 ώρες το Σαββατο και άλλες δύο ώρες π.χ την Τετάρτη, ώρες που κάλλιστα μπορεί και να αφαιρέσει από ωράριο που του είναι άχρηστο εξισορροπώντας έτσι όσο το δυνατό και τις απώλειες σε επίπεδο ζωής). Αν έχει καταγράψει με ακρίβεια την κατανομή προσέλευσης των πελατών και του ρυθμού στον οποίο κινείται η αγορά του πιθανόν να έχει και μηδενικές απώλειες.

Προφανώς για να συμβούν όλα τα παραπάνω το υπάρχων καθεστώς ένταξης σε εφημερίες δεν είναι το κατάλληλο. Θα χρειαστούν τροποποιήσεις που να αφορούν ένα μέγιστο ενιαίο πλαίσιο και την επιλογή ωρών μέσα σε αυτό. Αν όμως αυτό υλοποιηθεί σημαίνει πως θα πρέπει να σπεύσουμε να το ακολουθήσουμε άκριτα; Βεβαίως και όχι! Η εμπορική αγορά μας δίνει το παράδειγμα της ορθολογικής αντιμετώπισης. Αν και το ωράριο των εμπορικών καταστημάτων είναι σχεδόν πλήρως απελευθερωμένο στην πραγματικότητα ακόμα και σε εμπορικές περιοχές όπως η Γλυφάδα, ή η Ερμού η πλειοψηφία των καταστημάτων τα απογεύματα Δευτέρας και Τετάρτης παραμένουν κλειστά! Αυτό γιατί διευθύνονται από ανθρώπους με εμπορική πείρα που γνωρίζουν τι σημαίνει λειτουργικό κόστος, εργατικό κλπ και δεν προσφέρουν τυφλά ώρες λειτουργίας. Έλεγξαν τις αγορές τους, μέτρησαν τους ρυθμούς προσέλευσης, τις τοπικές ανάγκες, τη δυναμική των αγορών και τα μοντέλα που εφάρμοσαν τους οδήγησαν στο να παραμείνουν παρά το ελεύθερο ωράριο των συγκεκριμένων ημερών κλειστοί! Βαθμιαία και τα φαρμακεία θα πρέπει να λειτουργήσουν με αντίστοιχο ορθολογισμό και όχι να είμαστε παρατηρητές του φαινομένου σε νεκρές αγορές να βλέπουμε μόνο τους σταυρούς των φαρμακείων ανοικτούς και μέσα τα άδεια καταστήματα.

Όλα τα παραπάνω που σημειώσαμε δεν σημαίνουν πως συμφωνούμε με την κατεύθυνση της διαχείρισης του φαρμακείου ως εμπορικού καταστήματος. Το φαρμακείο είναι υγειονομικός σταθμός, το ωράριο του έπρεπε να είναι σαφώς καθορισμένο και όχι παράγοντας ανταγωνισμού, θα έπρεπε να έχει δοθεί ένα ισχυρό, ορθά κατανεμημένο και προσανατολισμένο στον υγειονομικό σχεδιασμό πλέγμα εφημερευόντων καθώς και πρόσθετες εθελοντικές εφημερίες σε όσους το επιθυμούν. Αυτή θα ήταν και η σωστή αντιμετώπιση από την πολιτεία που όμως διάλεξε ένα πολύ διαφορετικό δρόμο εξυπηρετώντας μόνο εμπορικά συμφέροντα και ιδεολογικούς προσανατολισμούς. Όσοι από τους τομείς και τους Δήμους μπορέσουν να συνεννοηθούν και να ακολουθήσουν την πρώτη επιλογή θα είναι ευχής έργο. Για όσων όμως οι περιοχές έχουν καταλήξει στην άναρχη αγορά η διαχείριση του χρόνου με ορθολογικά κριτήρια είναι προς το παρόν η μόνη τους επιλογή.

Ευχής έργο είναι οι ιδεολογικοί πειραματισμοί της πολιτείας να μην κρατήσουν για πολύ.